Tert.am-ը գրում է.
Ներկայացնում ենք ռուսաստանցի հայտնի քաղաքագետ Անդրանիկ Միհրանյանի հետ Tert.am-ի հետ հարցազրույցի 2-րդ մասը, որն առնչվում է ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման հեռանկարներին, բանակցային պրոցեսին, ԵԽԽՎ-ի օրակարգում ներառված 2 հայտնի զեկույցների միջազգային արձագանքներին: Քաղաքագետի հետ հարցազրույցի առաջին մասին կարող եք ծանոթանալ այստեղ:
- Պարո՛ն Միհրանյան, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը ԵԽԽՎ-ում երկու հակահայ բանաձևերից քննարկումից հետո հայտարարել էր, որ Եվրոպան իսլամաֆոբ է, ավելի վաղ խոսում էր ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի դեմ, որ ինչու են դեմ, որ հարցը տեղափոխվի Եվրոպայի խորհուրդ` այլ ոչ մասնագիտացված ձևաչափ: Սա, ի վերջո, չի՞ կանգնեցնի գործընթացը, քանի որ անցած տարեվերջին հազիվ կայացավ Սարգսյան-Ալիև հանդիպումը:
- Իմ կարծիքն ունեմ Ղարաբաղյան հիմնախնդրի լուծման մասին ու վաղուց` տասնյակ անգամներ ձևակերպել ու ասել եմ այդ մասին. ես բոլորովին չեմ հավատում, որ դիվանագիտական բանակցությունների միջոցով հարցը կարող է լուծվել: Սա սառած իրավիճակ է, դիվանագիտությունը, բանակցություններն ընթանում են և պետք է ասեմ, որ վերջին տարիների ընթացքում հայկական դիվանագիտությունը փայլուն է իրեն դրսևորում` թույլ չտալու համար որևէ սխալ, որի հետևանքով միջազգային հանրությունը Հայաստանի վրա կարողանա ճնշում գործադրել: Եվ ներկայումս այդ բանակցությունների իմաստն այն է, որ միջազգային համայնքը չհամարի, որ Հայաստանն է մեղավոր, այլ հնարավորինս հայկական դիվանագիտությունն ի ցույց հանի, որ Ադրբեջանն է մեղավոր, որ հարցը չի լուծվում:
- Դա հաջողվո՞ւմ է հայկական կողմին:
- Դա հաջողվում է, պետք է ասեմ, որ և՛ Սերժ Սարգսյանը որպես նախագահ, և՛ Էդվարդ Նալբանդյանը որպես փայլուն դիվանագետ, նրանք փայլուն կերպով ամեն անգամ այդ հարցում շահում են Ադրբեջանի հետ այդ դիվանագիտական հակամարտությունը: Միշտ Ադրբեջանը խոստանում է, խոստումը չի կատարում: Առաջին և ամենամեծ դեպքը Կազանում էր, որտեղ Մեդվեդևը, բոլորն արդեն պատրաստվում էին ստորագրելու պայմանավորվածություն, որ առանց որևէ նախնական պայմանավորվածությունների պետք է ա՛յս, ա՛յս, ա՛յս բաները կատարվեն։ Բայց Ալիևը վեր կացավ ու գրեթե տասը նախապայման դրեց:
Ես ռեալ մարդ եմ, գիտեմ համաշխարհային դիվանագիտության ռեալ պատմությունն ու, առհասարակ, պատմությունը և գիտեմ, որ այս տեսակ հարցերը լուծվում են միմիայն ուժի միջոցով: Բայց այսօրվա իրականության մեջ որևէ մեկը կողմ չէ, որ ուժային լուծում լինի: Դրա համար, եթե կա բալանս և ուժերի հավասարություն, դիվանագիտական գործընթացն ընթանում և այդ դիվանագիտական գործընթացում միակ կարևոր բանը, իմաստն այն է, որ միջազգային հանրության առաջ Հայաստանը պետք է ցույց տա, որ մեղավորը, որ հարցը չի լուծվում ոչ թե մենք ենք, այլ մյուս կողմն է: Համենայնդեպս, մինչ օրս հաջողվում է դա անել: Իսկապես , դիվանագիտական բոլոր կտրվածքներով ու խողովակներով Հայաստանը միշտ հաղթում է Ադրբեջանին:
-Սակայն, երբ լինում են սահմանային միջադեպեր, մարդիկ են զոհվում` զինվորներ ու քաղաքացիական անձինք, ՄԽ-ն մշտապես նշում է, որ պետք է սահմանային միջադեպերի հետաքննություն անցկացնել և այլն: Այսինքն` մեզ մոտ միշտ դժգոհում են, որ ՄԽ-ն հավասարության նշաններ է դնում կողմերի միջև` լավ իմանալով նախահարձակ կողմին:
- Միանշանակ, հաղթում է դիվանագիտորեն: Ինչ վերաբերում է սահմանային բախումներին, իմ կարծիքը միանշանակ է. իհարկե, մեծամասշտաբ պատերազմ պետք չէ, բայց Հայաստանը պետք է միշտ ուժեղ հակահարված տա, որ այդ սրիկաները չփորձեն մասշտաբային ինչ-որ բախումներ, կրակոցներ և սադրանքներ կատարել: Պատժիչ միջոցառումներ: Իսրայելը միշտ նույն բանն անում է իրեն շրջակա երկրների նկատմամբ, որոնց հետ գտնվում է պատերազմի մեջ: Այսինքն` եթե անում են սադրանք, ապա այն պետք է ունենա խստագույն պատժիչ հակազդեցություն:
-Հայաստանում քաղաքագիտական շրջանակները խոսում են այն մասին, թե ինչու Ադրբեջանը չի գնա պատերազմի: Բայց Ադրբեջանն անընդհատ հայտարարում է, որ իրեն ձեռնտու չէ ստատուս քվոն և այդ մասին ամեն կերպ հասկացնում է միջազգային հանրությանը: Ձեր կարծիքով` կսկսի՞, թե ոչ, լայնամասշտաբ պատերազմ:
- Տասնյակ անգամ պատասխանել եմ այդ հարցին: Գիտեք` Իլհամ Ալիևի ամպագոռգոռ հայտարարությունների 99 տոկոսը ուղղված է ներքին ադրբեջանական լսարանին, որովհետև նրանք են կորցրել տարածքները, նրանք են պարտված կողմ և նրանք փորձում են այդ հարցի շուրջ իշխանական փոփոխություններ իրականացնել: Դրա համար Ալիևը պետք է ցույց տա իրեն ուժեղ, ռազմատենչ և այլն: Բայց մյուս կողմից կա հարցերի մի շրջանակ, որը շատ պարզ է Իլհամ Ալիևի համար: Նա գիտի, որ պատերազմը, ի տարբերություն հոր, որը տանուլ տվեց, բայց պահեց իշխանությունը, եթե ինքը կորցնի, ինքը իր հայրը չէ, ինքը չի պահի: Եվ այդ միլիարդները, որ ինքը, իր քույրը, իր կլանը դնում են իրենց գրպանները, այդ միլիարդներն էլ կկորչեն, իրենք էլ երկրից կփախչեն և կունենան շատ ողորմելի ճակատագիր: Այնպես որ, դա էլ է հասկանալի, մանավանդ` հիմա, երբ ընկել են նավթի գները, պարտքերը մեծացել են, վարկերը` վերցված են, ողորմելի վիճակ է ավելի ողորմելի կդառնա: Այնպես որ, ռիսկն ավելի մեծ է, քան դրա արդյունքը:
-Տարբեր ժամանակներում խոսվել է այն մասին, որ Ադրբեջանը, հնարավոր է, կարող է ԵՏՄ անդամ դառնալ: Վերջին անգամ այդ մասին խոսել Էլմար Մամեդյարովը: Եթե ինչ-որ մի անորոշ ժամանակ անց դա հանկարծև` իրականություն դառնա, ըստ Ձեզ, այն, որ ԵՏՄ-ում լինեն Հայաստանն ու Ադրբեջանը ինչպե՞ս կանդրադառնա Ղարաբաղյան հակամարտության վրա:
- Նույնիսկ չլինելով ԵՏՄ անդամ, Ադրբեջանը Ղազախստանի` Նազարբաևի միջոցով փորձում է ազդել, որպեսզի կասեցվեր Հայաստանի անդամակցությունը, բարձրացնելով` Ղարաբաղի հարցը: Այն է` Հայաստանը մտնում է ԵՏՄ միայն ՀՀ տարածքո՞վ, թե Ղարաբաղի հետ միասին: Նախ, կասկածում եմ, որ Ադրբեջանը երբևէ կմտնի այդ կառույց և երկրորդ` եթե նույնիսկ ապագայում նման հնարավորություն լինի, չեմ կարծում, որ դա ունենա ինչ-որ վճռական նշանակություն` Հայաստանի ապագայի համար:
