Tert.am-ը գրում է.
«Հայկական ազգային երաժշտական գանձարան» նախագծի շրջանակում ընդգրկված բոլոր երգերն ունեն հայկական ծագում, պատկանում են հայ ազգին, ստեղծվել են հայ տաղանդավոր վարպետների կողմից: Tert.am-ի հետ զրույցում նախագիծը ներկայացրեց կոմպոզիտոր Արմեն Մարտիրոսյանը։
-«Հայկական ազգային երաժշտական գանձարան» նախագիծն արդեն մի քանի ամիս է, ինչ ակտիվորեն հեղեղել է մշակութային լրատվական դաշտն իր գործունեությամբ, կներկայացնե՞ք նախագծի հիմնական նպատակը:
-«Հայկական ազգային երաժշտական գանձարան» նախագծի նպատակն է վերածնել, վերաձայնագրել հայկական ազգային, ժողովրդական և հոգևոր երաժշտության ինքնությունը՝ պահպանելով և փոխանցելով այն սերնդեսերունդ: Այս բազմաժանր երգերում արտացոլված են հայի ավանդական կենցաղն ու բարոյական չափանիշները, ծեսն ու տոնը, ուրախությունն ու տխրությունը, մեր երկիրն ու բնությունը, աշխատանքի ու սիրո փառաբանությունը, ազատատենչ ոգին, իմաստությունն ու հավատքը: Նախագծի շրջանակում ընդգրկվել են տարբեր դարերի հեղինակների գլուխգործոցներ, սակայն հոգևոր երգերի մեծ մասը չեն ներառվել ծրագրում, քանի որ դրանք գրված են եղել խազերով, որոնք դեռևս անընթեռնելի են: «Հայկական ազգային երաժշտական գանձարան» նախագծի շրջանակում ընդգրկված բոլոր երգերն ունեն հայկական ծագում, պատկանում են հայ ազգին, ստեղծվել են հայ տաղանդավոր վարպետների կողմից: Նախագծի հեղինակի նպատակն է ստեղծել համաշխարհային մի ձայնադարան, որում ընդգրկված կլինեն հայկական ազգային և հոգևոր երաժշտության գոհարները, որոնք կփոխանցվեն սերունդներին:
-Նախագծի շրջանակներում ովքե՞ր են մեր հարուստ ժառանգության՝ երգերի կատարողները:
-Նախագիծը խնդիր ունի ստեղծել հայկական ժողովրդական և հոգևոր երգերի ոսկե ֆոնդի նոր՝ ժամանակակից ձայնադարան: Երգերի կատարողներին ընտրելու նպատակով կազմակերպեցինք լսումներ: Մրցույթին մասնակցեցին շուրջ 120 ձայներ հանրապետության տարբեր ծայրերից և բավականին դժվար էր ընտրություն կատարելը: Ընտրվեցին 40 կատարողներ, և սկսեցինք նրանց հետ աշխատել: Երգերը սովորեցնելուց հետո սկսվեց ձայնագրության աշխատանքները:
-Երբ ասում ենք ազգային երաժշտություն, մշակութային ժառանգություն, անմիջապես պատկերացնում ենք Կոմիտասին. Գիտենք, որ իրականացրել եք Վարդապետի ծրագիրը:
-Բնականաբար, առանց Կոմիտաս այս ամենը հնարավոր չէ պատկերացնել: Մենք Կոմիտասի գործը ուղղակի ներկայացնելու ենք նոր աշխարհում, նոր տեխնիկայով և նոր հնարավորություններով: Վարդապետը հաստատ կերազեր այս ամենի մասին: Կոմիտասն էր, որ փրկեց ու երգարվեստը վերադարձրեց ժողովրդին: Մենք էլ հիմա փորձում ենք Կոմիտասին վերադարձնել ժողովրդին: Այո, Կոմիտաս Վարդապետի ծրագիրն իրականացվում է: 100 տարի անց առաջին անգամ լույս է տեսել այն երգերի ժողովածուն, որոնց սոսկ տեքստերն էին մեզ ծանոթ Կոմիտասի կազմած «Հազար ու մի խաղ» 100 երգերի ընտրանուց: Այս փուլում 100 ընտրված տեքստեր ունեցան իրենց երաժշտությունները, որոնց կցվել են նաև նոտաները և ժողովածուի տեսքով հրատարակվել: Շուրջ 200 տարի ընդմիջումից հետո համաշխարհային հանրությանը հասանելի տեսքով և ձևակերպմամբ կհրատարակվեն հայ հոգևոր երաժշտական մատյանները՝ «Շարակնոցը», «Ժամագիրքը»: Այս փուլում կվերահրատարակվի նաև Մակար Եկմալյանի Պատարագը: Արդեն հրատարակված նոտաներին կկցվի նաև երգի բառերի օտար լեզվով թարգմանությունը:
- Բացի Կոմիտասին իր ժողովրդին վերադարձնելուց, «Մշակութային վերածնունդ» հիմնադրամի օգնությամբ կատարվեց նաև Կոմիտասի երազանքը՝ ստեղծվեց արական միաձայն երգչախումբ.Կպատմե՞ք «Զարկ» արական երգչախմբի մասին:
-Այո, Կոմիտասի երազանքներից մեկն էր՝ ունենալ տղամարդկանցից բաղկացած միաձայն երգչախումբ: «Մշակութային վերածնունդ» հիմնադրամի ծրագրերի շրջանակում ստեղծվեց 10 հոգուց բաղկացած «Զարկ» արական երգչախումբը: Խումբն ունի դիրիժոր և գեղարվեստական ղեկավար: Երգչախումբը գործում է 2014 թվականի փետրվար ամսից և արդեն չորս ամսում հասցրել է կատարել ու ձայնագրել 60 հոգևոր` եկեղեցական երգերի ընտրանի` 5-րդ դարից մինչև 15-րդ դար: Երգերը երգվել են միաձայն, ձայնառությամբ և արական կազմով` համապատասխան միջնադարյան ավանդույթին: Փաստորեն առաջին անգամ է հայոց պատմության մեջ իրականացվում նման նախագիծ: Համաշխարհային եկեղեցական երաժշտության տարբեր ճյուղերը ներկայացնող նմանատիպ արական երգչախմբեր գործում են աշխարհի տարբեր վայրերում և ունեն մեծ պահանջարկ: Ժամանակն է, որ նմանատիպ մեկ երգչախմբով էլ մեր եկեղեցական երաժշտությունը ներկայացնենք աշխարհին: Քանի որ «Մշակութային վերածնունդ» հիմնադրամի շնորհիվ վերջապես ստեղծվեց նման երգչախումբ, ապա շատ ցավալի կլիներ, որ հանձնարարված ծրագրի կատարումից հետո դադարեր երգչախմբի գործունեությունը: Մենք կարծում ենք, որ եթե ձեռնարկվեն համապատասխան քայլեր, որի արդյունքում հնարավոր կլինի ստանալ հրավերներ եվրոպական կամ այլ երկրներից, ապա ապագայում «Զարկը» կարող է գոյատևել ինքնուրույն: Անշուշտ, մեր միջնադարյան երաժշտությունը մեծ հետաքրքրություն կառաջացնի արտերկրում, քանի որ դաշտում այդ տեղը թափուր է: