Բլոգը (անգլերենից web log- իրադարձությունների ցանցային մատյան կամ օրագիր) վեբ կայք է, որի հիմնական պարունակությունը պարբերաբար ավելացվող գրառումները, պատկերները կամ մուլտիմեդիան է: Բլոգներին հատուկ են ժամանակային նշանակության կարճ գրառումները: Բլոգեր են անվանում բլոգ վարող մարդկանց: Ցանցի բոլոր բլոգների համալիրը ընդունված է անվանել բլոգոսֆերա: Բլոգի տարբերությունը ավանդական օրագրից դրա միջավայրն է, այսինքն՝ «ցանցայնությունը». բլոգները սովարաբար հանրային են կամ մատչելի են գոնե որոշակի քանակությամբ ինտերնետային օգտագործողներին (user): Սա է օրագրային եւ բլոգային գրառումների տարբերությունը: Բոլգերը սովորաբար ենթադրում են կողմնակի ընթերցողներ, որոնք կարող են հրապարակային բանավեճի մեջ մտնել հեղինակի հետ (բլոգի գրառման մեկնաբանույթուններում կամ իրենց բլոգներում): Բլոգին հատուկ է այցելուների արձագանքները` մեկնաբանությունները. այն բլոգը դարձնում է ցանցային շփման միջավայր, որը մի շարք առավելություններ ունի էլ. փոստի, նորությունների խմբերի, վեբ-ֆորումների եւ չեթերի նկատմամբ:
«Բլոգ» բառը հայտնվել է 1997 թվականի դեկտեմբերի 17-ին. Ջորջ Բերգերը որպես այլընտրանք «ինտերնետային օրագրին» օգտագործեց բլոգ կարճ բառը (logging the web՝ «իրադարձությունները գրառել ցանցում»): Սակայն «weblog» հասկացությունը ընդամենը 1 տարի գործածվեց. 1999 թվականի ապրիլին «weblog» ստեղծողը ձեւափոխեց բառը եւ ստացավ հետաքրքիր արտահայտություն` «we blog» (մենք բլոգ ենք վարում): Այսպես բլոգը դարձավ ինտերնետային օրագրի հիմնական սահմանումը:
Սակայն առաջին բլոգը ավելի շուտ է հայտնվել, քան հենց դրա տերմինը: 1994 թվականին Ինտերնետում ծնվում է Ջասթին Հոլլի առաջին օրագիրը: Քիչ ուշ ծնվում է Scripting News-ը, որի հայր են համարում Դեյվ Վայներին. նա փոքրաթիվ ինտերնետ-լսարանից շատ արագ երկրպագուներ գտավ, այդ պատճառով որոշ հետազոտողներ նրան «Ցանցի պատմության մեջ առաջին բլոգ» են անվանում: Ոմանք ընդհանրապես առաջնության արմավենին տալիս են Թիմ Բեռներս-Լիին, որը համարյա 1992 թվականից իր էջում նորություններ էր հրատարակում:
Այնուհետեւ բլոգների պատմությունն ընդհատվում է մինչեւ 1999 թվականի օգոստոսը, երբ Pyra Labs ընկերութունը ստեղծում է «Blogger» պորտալը, որը թույլ է տալիս արագ, հեշտ եւ անվճար անձնական բլոգ ստեղծել: Հետագայում «Blogger»-ը գնվեց Google ընկերության կողմից:
1999 թվականին մեկնարկում է լեգենդար LiveJournal.com-ը, որն այսօր ավելի քան 10 միլիոն օգտագործող ունի:
Ժամանակի ընթացքում իրական կյանքն ավելի է ներխուժում բլոգ-տիրույթ: 2000 թվականի նոյեմբերին՝ ԱՄՆ նախագահական ընտրությունները թեժ շրջանում բացվում է TalkingPointsMemo բլոգը, որի օգտագործողները քննարկում են Ֆլորիդա նահանգում ձայների հաշվարկը: 2003 թվականին նախագահի թեկնածու Հորվարդ Դին ստեղծում է իր սեփական բլոգը՝ Call To Action:
Անմեղ զվարճանքից բլոգները նպատակասլաց վերափոխվեցին սկզբում զանգվածային լրատավամիջոցների նոր տիպի, հետո քաղաքական գործոնի, իսկ քիչ ավելի ուշ՝ մարքեթինգի եւ փիառի (PR) նոր գործիքի:
2000 թվականի նոյեմբերը համարվում է բլոգների քաղաքականացման սկիզբը: Անկախ ժուռնալիստ Ջոշ Մարշալը ստեղծեց TalkingPointsMemo բլոգը, որտեղ քննարկում էին «ֆոլորիդական ճգնաժամը»՝ Ֆլորիդա նահանգում ԱՄՆ նախագահի թեկնածուներին տրվաձ ձայների հաշվարկի արդյունքները: 2001 թվականի սեպտեմբերին բլոգերներն առաջին անգամ դարձան տեղեկատվության աղբյուր խոշոր ԶԼՄ-ների համար: Ինտերնետային օրագրերի Նյու Յորքյան հեղինակները 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի տեռակտի մասին ռեպորտաժներ էին վարում դեպքի վայրից. նրանք հրատարակում էին լուսանկարներ, նկարագրում էին պատմությունները, լուրերը, դեպքերը, որոնց ականատեսն էին դարձել եւ այլն: Որոշ հետազոտողներ այժմ գտնում են, որ սեպտեմեբրի 11-ը դարձավ քաղաքական բլոգների ստեղծման ամսաթիվը. այս դեպքերից հետո ինտերնետային օրագրերի հեղինակների հաղորդագրություններին սկսեցին լուրջ վերաբերվել:
Ամերիկյան մի շարք համալսարանների ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետներում սկսեցին ուսումնասիրել բլոգների ֆենոմենը:
Բլոգների առաջին պատերազմը սկսվեց իրաքյան պատերազմի ժամանակ: Իրաք ներխուժելուց հետո շատ ամերիկացի զինծառայողներ ստեղծեցին իրենց օրագրերը, որոնցում նկարագրում էին ռազմական գործողությունները: Նույնպիսի բլոգներ ստեղծեցին նաեւ իրաքցիները: Ռազմական բլոգները բավական հանրաճանաչ դարձան այն մարդկանց շրջանում, ովքեր հետաքրքրված էին ռազմական գործողությունների ընթացքով:
2003 թվականի անգլերեն լեզվի Օքսֆորդյան բառարանը առաջին անգամ ներառեց weblog, webloging (բլոգ ստեղծելու պրոցես), weblogger (մարդ, որը ստեղծում է բլոգ) բառերը:
2004 թվականին բլոգներով սկեցին զբաղվել նաեւ մեդիա ընկերությունները: Gawker Media ընկերությունը ստեղծեց Wonkette բլոգը, որտեղ հրատարակվում էին Վաշինգտոնի իշխանության միջանցքներից ստացված լուրերն ու բամբասանքները:
Ավանդական ԶԼՄ-ները՝ թերթերը, ամսագրերը, հեռուստատեսություններն ու ռադիոընկերությունները սկսեցին հրատարակել բլոգների տեսություն եւ հրավիրել հայտնի բլոգերներին՝ որպես մեկնաբաններ:
Առաջին բախումը ավանդական ԶԼՄ-ների եւ բլոգների միջեւ տեղի ունեցավ, երբ հեռուստաընկերությունը ծրագիր հեռարձակեց, որում ցուցադրված էին արխիվային փաստաթղթեր, որոնց համաձայն նախագահ Ջորջ Բուշը անտարբեր զինծառայող է եղել, եւ իր հովանավորի շնորհիվ ազատվել է Վիետնամ ուղարկվելուց: Այս հաղորդումը հեռարձակվեց նախընտրական քարոզարշավի թեժ շրջանում: Բուշի կողմնակից բլոգերները ապացուցեցին, որ CBS-ի կողմից օգտագործված փաստաթղթերը կեղծ էին: Հեռուստաընկերությունը ներողություն խնդրեց:
2005 թվականին Fortune բիզնես-ամսագիրը հրատարակեց 8 բլոգերների անուններ, որոնց կարծիքի հետ համաշխարհային բիզնես-հասարակությունը չի կարող հաշվի չնստել:
Այսօր գոյություն ունեցող բազմաթիվ բլոգներից կարելի է առանձնացնել հետեւյալ տեսակները՝
-
Կախված նրանից, թե որ վեբ-տիրույթում է գնտվում բլոգը՝ առանձնացնում են stand alone եւ հատուկ բլոգ-պլատֆորմների վրա գտնվող բլոգներ (բլոգ ծառայությունների՝ օրինակ՝ LiveJournal.com, Wordpress.com, Blogspot.com, Blogger.com, Diary.ru)
-
Կախված նրանից, թե ով իրավունք ունի գրել բլոգում, կարելի է առանձնացնել՝
-
Անհատական բլոգներ (պատկանում եւ լրացվում են բացառապես մի հեղինակի կողմից): Այն իրականացնում է հետևյալ ֆունկցիաները`կոմունիկատիվ, ինքնաներկայացման, զվարճանքի կամ ժամանցի, սոցիալական կապերի հաստատման, մեմուարների, ինքնաարդիականցման և հոգեթերապևտիկ ֆունկցիաները:
-
Կոլեկտիվ բլոգներ (գրառումներ են կատարում մի քանի հեղինակներ):
-
Կորպորատիվ բլոգներում գրառումներ են կատարում կազմակերպության աշխատակիցները
-
«Ուրվականային» բլոգները վարում է անհայտ հեղինակը
-
Կախված բլոգ ստեղծելու նպատակից՝ կարելի է առանձնացնել՝
-
Անձնական բլոգ՝ հաճախ իրենից ներկայացնում է օրագրի նմանօրինակը
-
Թեմատիկ բլոգ՝ հիմնականում որեւէ նեղ թեմային նվիրված գրառումներ է պարունակում
-
Բիզնես-բլոգ՝ ստեղծվում է որեւէ ապրանք կամ ծառայություն գովազդելու համար: Բացի գովազդից՝ հաճախ ներառում է օգտակար տեղեկատվություն, օրինակ՝ տեսություններ կամ մեկնաբանություններ
-
Հասարակական բլոգ՝ ստեղծվում է ներքին (գործընկերների) եւ/կամ արտաքին (հաճախորդների, հասարակության հետ) շփման նպատակով: Հաճախ հանդիպում է կորպորացիաներում, ոչ կոմերցիոն կազմակերպություններում եւ այլն
-
Բովանդակության տիպով առանձնացվում են՝
-
Տեքստային բլոգ՝ դասական բլոգ, որի հիմնական պարունակությունը տեքստային նյութերն են
-
Ֆոտոբլոգ՝ լուսանկարներից բաղկացած բլոգ
-
Երաժշտական բլոգ՝ երաժշտություն պարունակող բլոգ
-
Փոդքասթ՝ բլոգ, որի բովանդակությունը թելադրվում է հեղինակի կողմից եւ տեղադրվում է աուդիոֆայլի տեսքով
-
Վիդեոբլոգ՝ վիդեոֆայլերից բաղկացած բլոգ
-
Քոնթենթի (պարունակության) առանձահատկություններով կարելի է առանձնացնել՝
-
Քոնթենթային բլոգ, որը հիմնականում եզակի հեղինակային քոնթենթ է պարունակում
-
Մոնիթորինգային (հղումային) բլոգ` պարունակում է հղումներ դեպի այլ՝ հեղինակային մեկնաբանություններով կայքեր
-
Մեջբերումային բլոգ՝ այսպիսի բլոգների մեծ մասի պարունակությունը այլ աղբյուրներից մեջբերումներ են
-
Թամբլբլոգ՝ սովորական բլոգից տարբերվում է նրանով, որ ավելի շուտ նման ոչ թե օրագրի, այլ նոթատետրի կամ սեւագրի
-
Սփլոգ՝ սփամ բլոգ. ստեղծված է գումար աշխատելու կամ այլ կայքեր գովազդելու համար