Tert.am-ը գրում է.
Tert.am-ի հետ զրույցում ազգագրագետ, Նախախորհրդարանի անդամ Հրանուշ Խառատյանը, անդրադառնալով Հայոց ցեղասպանության տարելիցին, աշխարհից հայության սպասելիքներին, նշեց, որ միայն միջազգային ճանաչման վրա կենտրոնանալը փակեց մեր մտքի ճանապարհը: «Ճանաչեց էս երկիրը, այն երկիրը, 20 երկիր: Նոր, հետագա միտքը դադարեց էդ ուղղությամբ աշխատել: Թե ՛մեր, թե՛ Սփյուռքի: Եվ եթե մե՛ր միտքը դադարեց աշխատել, գուցե թե պատճառը նաև այն էր, որ մենք՝ լինելով շրջափակված երկիր, մեր ներսում ինքներս մեզ ուտելով, մեր օլիգարխների խնդիրներով սկսեցինք զբաղվել, հասարակության նվաստացված վիճակով սկսեցինք զբաղվել, օրակարգից դուրս մնաց Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ միտք աշխատեցնելը։ Սփյուռքն էլ այս միջազգային ճանաչումից ավել օրակարգ կարծեք թե չունի»,-ասաց նա նշելով, որ եթե ինքնիշխանության ավելի բարձր մակարդակում չունեինք ձևակերպված, ամբողջական օրակարգ, ապա ի՞նչ է լինելու եվրասիականության ճանապարհով գնալուց հետո:
-ԱՄՆ դեսպանը երեկ հայտարարել էր, որ ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օմաբան շատ «ուժեղ» ՝ ազդեցիկ հայտարարություն է անելու Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ: Չնայած մենք՝ հայերս երբեմն-երբեմն խոստովանում ենք, որ ամեն տարի չպետք է սպասել աշխարհի ուժեղներից նման բառերի ու բառակապակցությունների, այնուամենայնիվ, ամեն տարի սպասում ենք: Դրանք, ըստ Ձեզ, արդարացվա՞ծ սպասումներ են։
-Ես, ճիշտն ասած, այս վերջին տասը տարին նկատի ունենալով, չեմ կարծում, որ հայ հանրությունը շունչը կտրած սպասում է, կարծում եմ, որ ավելի շուտ մամուլն է այդ մասին խոսում՝ ամերիկյան դիվանագետները ի՞նչ բառեր կարտասանեն: Եվ նաև ամերիկյան շրջանակները, նրանք են դրան շատ ակտիվ անդրադառնում. ենթադրում եմ, որ դա նրանց քաղաքական գործունեության ցուցադրման ձևերից, հնարավորություններից մեկն է: Ես չեմ կարծում, որ մենք՝ հանրությունը սպասում է, բայց վստահ եմ, որ մենք կարծում ենք, որ Ցեղասպանության ճանաչման ճանապարհը ուրիշներն են անցնելու, անելու: Եվ նաև մենք՝ հայերս, շատ ենք սիրում քննարկել, թե ինչու ուրիշները ոչինչ չեն անում, չեն հայտարարում, որ թուրքական իշխանություններին եվրոպացիները օգնեցին, ռուսները օգնեցին, ուրիշները… Ամեն ինչ ասվեց, ու հիմա սպասում ենք, որ էդ ուրիշները ինչ հարց լուծեն, չգիտեմ: Եվ ընդհանրապես՝ ասենք, թե ասաց Բարաք Օբաման անգլերենով կարտասանի ցեղասպանություն բառը–խմբ.), իսկ մենք մեր ծրագիրն ունե՞նք՝ հետո ինչ ենք անելու: Չունենք մեր ծրագիրը, Ցեղասպանության հարյուրամյակը մոտեցավ, մենք մինչև էսօր ծրագիր չունենք, թե ինչ ենք ուզում Հայոց ցեղասպանության ճանաչումից: Ի՞նչ է դրանից բխելու: Եթե ԱՄՆ-ն էլ ճանաչեց, եթե նույնիսկ Թուրքիան ճանաչեց, ի՞նչ քայլ է բխելու, ո՞վ է որոշելու էս խնդիրը. ԱՄՆ-ը՞, ՄԱ՞Կ-ը, Եվրամիությու՞նը, ո՞վ է որոշելու, թե Ցեղասպանության ճանաչումից հետո գործողությունները որոնք են լինելու:
-Ըստ հայտարարվածի, եթե չեմ սխալվում, նախ հասնել միջազգային ճանաչման:
-Տևական ժամանակ գնացինք նրան, որ է՛ս երկիրը ճանաչի, է՛ն երկիրը ճանաչի, և վերջում էլ ամեն ինչ արեցինք, որ էդ գործընթացն էլ կանգնի: Չնայած, սկզբի համար խորհրդային տարածքից դուրս գալուց, հետո երբ դեռ թարմ էին հիշողությունները, որ Ցեղասպանությունը արգելված թեմա է՝ գրելը, խոսելը, կարծեք թե սկսեց ձևավորվել Հայաստանի համար արտաքին քաղաքականության օրակարգում Հայոց ցեղասպանության խնդիր: Բայց ի՞նչ խնդիր. աստիճանաբար, կարծում եմ՝ նույնիսկ չծրագրված այս կամ այն հայ դեսպանի ջանքերով, կամ՝ այս կամ այն երկրի՝ տվյալ դեպքում շահերի բերումով (Թուրքիայի վրա ճնշում գործադրելու մասով), կամ՝ Հայաստանի նկատմամբ բարեկամ երկրների ջանքերի բերումով տարբեր երկրներում եղան ճանաչումներ:
-Լավ, չանեի՞ նք:
-Չեմ առարկում, բայց դա նաև փակեց մեր մտքի ճանապարհը. ճանաչեց էս երկիրը, այն երկիրը, 20 երկիր: Նոր, հետագա միտքը դադարեց էդ ուղղությամբ աշխատել: Թե՛մեր, թե՛ Սփյուռքի: Եվ եթե մե՛ր միտքը դադարեց աշխատել, գուցե թե պատճառը նաև այն էր, որ մենք՝ լինելով շրջափակված երկիր, մեր ներսում ինքներս մեզ ուտելով, մեր օլիգարխների խնդիրներով սկսեցինք զբաղվել, հասարակության նվաստացված վիճակով սկսեցինք զբաղվել, օրակարգից դուրս մնաց Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ միտք աշխատեցնելը, Սփյուռքն էլ այս միջազգային ճանաչումից ավել օրակարգ կարծեք թե չունի: Ինչ-որ ապահովագրական խնդիրների վրա իրավաբաններն աշխատեցին…դա մի քայլ էր, որ իրավունքի խնդիրը հրապարակ գա…
-Այսինքն՝ ըստ Ձեզ՝ Հայոց ցեղասպանությունը մեր օրակարգում եղել է հատվածակա՞ն:
-Ես կասեի՝ դիպվածային, որովհետև «հատվածական» նշանակում է՝ ծրագրի մի հատված: Ես չգիտեմ մի ծրագիր, որի մի հատվածը եղել է, ես գիտեմ դիպվածներ, դիպվածային ինչ-որ ցույցեր:
Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այստեղ
