Այս օրերին լրանում է հայ ժողովրդի դեմ իրականացված հերթական ցեղասպանության 26-րդ տարելիցը:
Որ Սումգայիթում տեղի ունեցած դեպքերը ոչ թե «խուլիգանություն» էին, ինչպես փորձում էին ներկայացնել Ադրբեջանն ու Մոսկվան, այլ նախապես ծրագրված գործողությունների շարք, ապացուցվել են բազմաթիվ փաստերով ու վկայություններով:
Նախապես ցուցակներ են կազմված եղել կոնկրետ հայերի բնակության հասցեներով, նախապես կազմավորվել ու զինվել են որոշակի հանցավոր խմբեր: Այդ ամենը իրականացվել է ոստիկանների ներկայությամբ, որոշ դեպքերում` մասնակցությամբ: Նախորդող օրերին տեղի են ունեցել փողոցային հավաքներ, որտեղ հնչեցվել են ծայրահեղ հակահայկական կոչեր:
Ջարդի օրերին մեծամասամբ անջատված են եղել հայերի բնակարանների հեռախոսները, իսկ երբ որոշ դեպքերում հնարավոր է եղել կապնվել ոստիկանության հետ` ոստիկանությունը չի արձագանքել: Ավելին` զանգահարելուց մի քանի րոպե անց հենց տվյալ բնակարանի վրա է իրականացվել հարձակումը:
Ջարդերի աննկարագրելի դաժանությունը կարող է համեմատվել միայն 1915թ-ի ջարդերի հետ: Պաշտոնական տվյալներով սպանվել է 30, վիրավորվել են 100-ավոր հայեր, այդ թվում` բռնաբարության տասնյակ դեպքեր: Թալանվել են 200-ից ավելի հայկական բնակարաններ, ավերվել` 50-ից ավելի մշակութային նշանակության օբյեկտներ և նույնքան ավտոմեքենա հրկիզվել է:
Իսկ ինչ վերաբերվում է այն տխրահռչակ պնդմանը, թե ջարդերը տեղի չէին ունենա, եթե Սովետական բանակը 3 ժամ չուշանար, ապա դա միայն ցինիզմի շարքերում կարելի է տեղավորել: Սովետական բանակը Սումգայիթ է ժամանել փետրվարի 28-ին, ջարդերը իրականացվել են փետրվարի 27-ից 29-ը, իսկ հակահայկական կոչերով հավաքները տեղի են ունեցել դրանից էլ վաղ: Այսքանից հետևություն. կամ բանակը ոչ թե 3 ժամ, այլ շատ ավելի ուշ է ժամանել, կամ էլ ջարդերի մեծ մասը իրականացվել է հենց բանակի ներկայության պայմաններում:
Սումգայիթյան ցեղասպանության համար պատասխանատու էին ինչպես Ադրբեջանի, այնպես էլ` Մոսկվայի իշխանությունները: Առանց Մոսկվայի համաձայնության նման գործողություններ ուղղակի չէին կարող ծրագրվել ու իրականացվել:
Սումգաիթյան ջարդերը պետականորեն նախապես ծրագրված գործողությունների շարք էր, որը հետապնդում էր հայ ազգի մասնակի ոչնչացում ու բռնի տեղահանում, ինչը և թույլ է տալիս այդ ջարդերը որակել որպես ցեղասպանություն:
Միջազգային հանրությունը, ինչպես 1915թ-ի Ցեղասպանությունը քողարկեց առաջին համաշխարհային պատերազմով, այնպես էլ Սումգայիթի, Կիրովաբադի, Բաքվի և այլ շրջանների ցեղասպանությունները քողարկում է Արցախյան պատերազմով: Եվ այդ բոլոր եղեռնագործություններին արձագանքեց ընդամենը քննադատական հայտարարություններով:
Քանի դեռ մարդկության դեմ իրականացված ոճրագործությունները չեն արժանանում անաչառ գնահատականի, քանի դեռ ոճրագործները (կազմակերպիչներն ու իրականացնողները) պատասխանատվություն չեն կրում, ապագայում նման ոճրագործությունների կրկնությանը ոչ միայն բացառել չի լինի, այլև` շատ հավանական կլինի:
